vân kỳ có tốt không

HẢI VÂN KỲ VĨ

NGUYỄN PHƯỚC TƯƠNG

Đã kể từ lâu, núi Hải Vân đã và đang được Chúa Tiên Nguyễn Hoàng Đánh Giá là 1 trong địa điểm kế hoạch không còn sức cần thiết. Vào năm 1613, trước lúc bỏ mình, Chúa vẫn dặn dò lại đàn ông là Chúa Sãi Nguyễn Phúc Nguyên rằng: "Đất Thuận Quảng nầy, phía bắc với Hoành Sơn và sông Linh Giang, phía phái nam với núi Hải Vân và núi Thạch Bi, thiệt là điểm Trời vẫn nhằm cho người nhân vật dụng võ. Vậy tao cần thương yêu thương quần chúng. #, rèn luyện quân sĩ mà thiết kế và xây dựng cơ nghiệp muôn đời".

Thật vậy, nằm thân thích địa giới của Thuận Hóa và Quảng Nam, một mạch núi cao xuất phát điểm từ mặt hàng Trường Sơn chạy trực tiếp đến tới đại dương Đông với những ngọn núi Đại Tu Nông, Tiểu Tu Nông, Kiền Kiền tiếp nối nhau nhau chập chùng, tận nằm trong là đỉnh điểm 1.172 mét với chân dìm bên dưới nước đại dương xanh rì và ngọn láo nháo nhập làn bao nhiêu trắng; Đó là núi Hải Vân, một danh thắng kỳ vĩ. Ngày ni phía bắc đèo Hải Vân nằm trong địa phận tỉnh Thừa Thiên - Huế, phía phái nam đèo nằm trong địa phận tỉnh Quảng Nam - TP. Đà Nẵng và đỉnh đèo là ranh giới hành chính thân thích nhì tỉnh.

Nằm về phía tây núi Hải Vân với núi Bà Sơn, về phía bắc với núi Hà Sơn. Từ xa khơi nhìn nhập, người tao thấy phụ thân ngọn núi cao vút chín tầng mây nhìn tương tự bức trường trở thành dựng đứng nhú lên kể từ đại dương cả, khêu lên đến trái đất cảm xúc kỳ vĩ của vạn vật thiên nhiên.

Trong mạch núi Hải Vân còn tồn tại núi Liên, hay còn gọi là núi Sen và núi Sảng hoặc núi Sấn. Trước đây bên dưới thời chúa Nguyễn, tuyến đường thiên lý kể từ trạm Chân Sảng giáp Phú Lộc cho tới trạm Nam Ô bên trên khu đất Hòa Vang cần qua chuyện núi Liên, núi Sảng nhưng mà ở đấy là người vẫn dựng lên những liễu trọ, quán cơm trắng cho tới lữ khách hàng cỗ hành nghỉ chân ăn uống hàng ngày hoặc nghỉ ngơi đêm hoặc thực hiện điểm gặp mặt nhập kinh doanh, nhập hò hẹn tơ duyên. Vì vậy nhưng mà với những câu ca dao còn khắc ghi đến tới bây giờ:

Bạn phỉnh ta chín đợi mươi chờ

Lênh đênh quán Sấn, dật dờ quán Sen.

Con đàng trạm băng qua Hải Vân bại liệt lâu năm 39 dặm, quốc bộ cần thất lạc phụ thân ngày. Về sau, núi Liên, núi Sảng được vua Minh Mạng thay tên, gọi là Thạch Lĩnh Sơn. Dưới thời vua Thành Thái, người Pháp đục xuyên núi nầy nhiều hầm đê bịa đàng xe pháo lửa, nhập bại liệt nổi tiếng là Hầm Sen lâu năm nhất 562 mét. Con đàng trạm qua chuyện đèo Hải Vân chông chênh nguy hiểm hiểm, một phía là vách đá dựng đứng, một phía là vực thâm thúy thăm hỏi thẳm, xung quanh teo cấp khúc, khi thì lên rất cao, khi thì lao dốc nối nhau liên tục, với những phần đường quyện nhập mây. Bởi lẽ này mà đèo Hải Vân được người Pháp bịa cho tới cái brand name là Đèo Mây (Col des Nuages). Ngày xưa tuyến đường trạm cần băng qua phụ thân đèo đó là Thượng Đạo,  Trung Đạo và Chính Thượng Đạo tức là đèo Hải Vân. Từ đỉnh đèo Hải Vân xuôi về phía phái nam chừng bảy tám cây số, đối lập với đại dương với môt ngọn núi gọi là Thông Sơn, tục danh là Hòn Hành. Đến năm 1823, vua Minh Mạng mệnh danh cho tới hòn núi này đó là Định Hải Sơn vì như thế bên trên với xây một pháo đài trang nghiêm chống hải bên dưới thời triều Nguyễn:

Hải Vân bát ngát mây trùng

Hòn Hành ở đó là nhập vịnh Hàn.

Ở ngòai khơi, về phía hướng đông bắc, một hòn núi nhỏ kể từ mặt mũi đại dương nhô lên như 1 non cỗ, ở trên bại liệt thời trước cũng đều có pháo đài trang nghiêm đảm bảo duyên hải nên nó mang tên là Đảo Ngự Hải.

Cũng về phía hướng đông bắc núi Hải Vân, sóng biển qua chuyện mặt hàng thiên niên kỷ vỗ nhập chân núi, khoét thâm thúy nhập vách đá tạo ra trở thành một huyệt rộng lớn gọi là Hang Dơi; ở vị trí ấy thường với sóng đồ sộ, chính vì vậy nhưng mà tuyến đường thời trước nhập đế đô Phú Xuân cút nhập dinh cơ Quảng Nam đâu cần dễ dàng dàng:

Đi cỗ thì sợ Hải Vân

Đi thủy thì hoảng sợ sóng thần Hang Dơi.

Ngoài khơi về phía bắc núi Hải Vân cũng đều có vũng Trà Sơn hay còn gọi là Đồng Long Loan ni gọi là vịnh TP. Đà Nẵng. Vào năm 1471, vua Lê Thánh Tôn bên trên đàng chinh trị Champa, khi thuyền Long tạm dừng bên trên vịnh Đồng Long, trước phong cảnh ngoạn mục của núi Hải Vân và vẻ đẹp mắt của đại dương Trà Sơn bên dưới tối trăng, ngôi nhà vua vẫn tức cảnh đề thơ:

Trăng Đồng Long phụ thân canh tối tĩnh

Thuyền Lộ Hạc (1) năm rỗng bão thanh (2).

Ngày xưa núi Hải Vân như 1 bình phong vạn vật thiên nhiên chắn ngang tuyến đường trạm tiếp nối Thuận Hóa với Quảng Nam nên dân gian trá gọi là núi ải. Tại phía trên thế núi dựng đứng như vách đá hoành tráng, chứa đựng mây loà. Bởi vậy thi sĩ Kỳ Xuyên Nguyễn Thông thời Tự Đức đã hứng thú nên tức thơ:

Đá dựng biên trở thành hiểm trở

Gió xao mây lan sương loà.

Trước vẻ đẹp kỳ vĩ của Hải Vân, danh sĩ người Tỉnh Thái Bình Đoàn Nguyên Tuấn đã và đang xuất khẩu trở thành thi:

Cửa đại dương nhô khối núi cao

Khói mây quen thói họp nhập tầng không(3).

Xem thêm: exciter 2010 giá bao nhiêu có tốt không

Đường thiên lý qua chuyện núi ải xung quanh teo, chông chênh bên trên phỏng cao 496 mét, nẻo cút khúc khuỷu, bậc đá lồi lõm, cây nhú xen đá, rừng thâm thúy thăm hỏi thẳm, buổi sớm mây dày như đệm, trưa hững nắng và nóng mây tân, chiều buông sương rét mướt giá bán, tương tự tuyến đường hóc hiểm đi nhập khu đất Tây Thục, đã từng cho tới chúa Nguyễn Phúc Chu nhập chuyến tuần thú phương nam năm 1719 cho tới Quảng Nam Dinh vẫn cảm tác:

Việt Nam ải hiểm núi này

Kém chi đường Thục con cái xây trập trùng

Trông lên ba chóp mây lồng

Chẳng hoặc người ở bao nhiêu trùng trời xanh rì (4).

Trong phiên quân Trịnh xâm chiếm Phú Xuân trong những khi Nguyễn Tây Sơn tiến bộ tiến công Quảng Nam Dinh vào năm 1774, Hoàng Ngũ Phúc, đại tướng mạo quân Trịnh vẫn đi ra mệnh lệnh đắp điếm một chiếc lũy cao chắn ngang quan ải bên trên đỉnh đèo Hải Vân gọi là đỉnh Ly nhằm ngăn chặn quân Tây Sơn, ni không thể vết tích.

Đến đời Minh Mạng (1620-1840) ngôi nhà vua vẫn cho tới xây đá trở thành bậc ở những phần đường dốc cho tới dễ di chuyển và ngay lập tức bên trên đỉnh đèo Hải Vân hoặc Chính Thượng Đạo cho tới dựng trở thành cửa ngõ ải nhằm đảm bảo đèo và đàng trạm. Đến năm 1826, trở thành ải được đắp điếm cao 6 thước, dày hơn 4 thước, với những cửa ngõ tò vò con quay đi ra nhì phía bắc và phái nam cao 4,3 thước, rộng lớn 3,2 thước thực hiện lối cho tới đàng thiên lý trải qua.

Phía bên trên cửa tò vò trở lại phía bắc treo một tấm đại dương đồ sộ bằng đá tạc đá hoa tự khắc phụ thân chữ Hán rộng lớn "Hải Vân Quan" tức là quan ải Hải Vân, và phía bên trên cửa ngõ tò vò trở lại hướng phái nam cũng đều có đại dương đá với sáu chữ Hán rộng lớn "Thiên hạ đệ nhất hùng quan" nghĩa là quan ải ngoạn mục nhất bên dưới khung trời.

Tuy nhiên, thời xưa Hải Vân Quan tuy rằng ngoạn mục tuy nhiên ở một điểm hoang vu, hẻo lánh, xa xăm bản buôn bản nên những người dân chiến sĩ thú thực hiện trọng trách gác quan ải, lưu giữ đàng trạm, kháng bọn bất lương ko ngoài động lòng ghi nhớ cho tới tổ rét mái ấm gia đình trong mỗi chiều tối hôm xa xăm nhà:

Chiều chiều mây phủ Hải Vân

Chim kêu ghềnh đá gẫm thân thích tăng buồn.

Dưới thời vua Gia Long (1801-1819) bên trên lục địa ngang vịnh Sơn Trà, ngôi nhà vua vẫn đi ra chiếu chỉ đắp điếm tăng lũy Câu Đề chạy kể từ chân núi cho tới bờ đại dương.

Vào đầu thế kỷ 19, thời triều Nguyễn, sau thời điểm xây Hải Vân Quan, tuy rằng chống đèo nầy vẫn có đứa ở tuy nhiên dân ở rất rất thưa thớt, chính vì vậy triều đình Huế vẫn với quyết sách khuyến khích quần chúng. # nhì tỉnh Thừa Thiên và Quảng Nam thiên di cho tới sinh sinh sống kể từ chân núi cho tới đỉnh đèo Hải Vân. Theo "Đại Nam Nhất Thống Chí" nhập năm 1825, vua Minh Mạng Lúc xa xăm giá bán trải qua đèo Hải Vân vẫn ban thưởng cho từng căn hộ ở phía trên một lạng bạc. Tiếp tiếp sau đó, nhập năm 1827, theo đuổi "Đại Nam Thực Lục Tiền Biên", vua Minh Mạng lại đi ra chỉ dụ ban thưởng cho tới dân sinh sống dọc từ Hải Vân một đợt nữa. Sau bại liệt, vào năm 1837, ngôi nhà vua lại đi ra chỉ dụ cho tới quan lại Kinh Doãn ở đế đô và quan lại tỉnh Quảng Nam chuyển động quần chúng. # nhì dinh cơ Thuận Hóa và Quảng Nam cho tới lăm le cư ở quần thể vực đèo Hải Vân và chúng ta được miễn thuế thân thích, nghĩa vụ quân sự và tạp vụ, đôi khi được miễn thuế phá hoang ruộng vườn và còn được cấp cho tăng mươi quan lại chi phí cho tới việc định cư nầy.

Con đàng thiên lý trải qua núi Hải Vân, xưa bại liệt vốn liếng là lối cút hẹp, hiểm trở, nhì mặt mũi là rừng cây rườm rà, mong muốn băng qua cần thất lạc phụ thân ngày đàng, là môi trường xung quanh tiện nghi cho việc trú ẩn và hoạt động và sinh hoạt của bọn lục lâm thảo khấu chuyên nghiệp ngăn đàng khách hàng bộ hành nhằm giết thịt người cướp của. Để kiểm soát hoạt động và sinh hoạt phi pháp của bọn người bất lương lậu nầy, năm 1842, vua Thiệu Trị (1841-1847) vẫn đi ra chiếu chỉ cấm quý khách dân ko được trải qua đèo Hải Vân vị những tuyến đường tắt nhằm rời gian nguy đến tính mạng con người. Đồng thời ngôi nhà vua đã và đang đi ra chỉ dụ cho tới quan lại Kinh Doãn đế đô và quan tỉnh Quảng Nam cho tới lấp kín những lối cút tắt nầy bằng phương pháp trồng thiệt nhiều cây với sợi hoặc sụp đổ tràn khu đất đá và bắt tội ngẫu nhiên ai trải qua những địa điểm ấy nhằm bảo vê dân, kháng bọn cướp. Con đàng độc đạo xuyên qua chuyện đèo Hải Vân, qua chuyện thời hạn còn ghi lại vết ấn nhì trận đánh tranh giành kéo dãn dài 30 năm vị những "lô cốt" còn sót lại phía trên bại liệt dọc từ tuyến đường và vẫn tận mắt chứng kiến những trận tiến công tàn khốc thân thích hai phe Quốc Cộng.

Ngày ni những triền núi cao xuôi theo đàng đèo Hải Vân đã và đang được phủ xanh rì vị mặt hàng trăm héc-ta rừng thông Caribe và khuynh diệp xanh rì chất lượng vẫn qua chuyện thời kỳ khép giã, thực hiện cho môi trường xung quanh, phong cảnh ở phía trên tăng đẹp tươi, trong lành. Tuy nhiên, bên trên mặt phẳng hẹp bên trên đỉnh đèo Hải Vân, qua chuyện thời hạn lịch sử vẻ vang và những trận đánh tranh giành, chỉ từ lại một thành phần nhỏ của di tích lịch sử quan ải xưa: cửa ngõ tò vò nhập về phía bắc vẫn còn đấy nguyên vòm, còn cửa ngõ tò vò nhìn về phía phái nam thì bị sụt lỡ chỉ từ lại thềm bậc đá chân ải. Mỗi phiên cho tới chân đèo Hải Vân, điểm giáp ranh của nhì tỉnh Thừa Thiên - Huế và Quảng Nam - TP. Đà Nẵng, bắt gặp "Hải Vân Quan Đệ Nhất Hùng Quan", giờ đồng hồ tăm 1 thời vang lừng, ni chỉ từ lại một thành phần ở hiện tượng phí truất phế bên dưới sức nặng trĩu của thời hạn và sự ghẻ lạnh của trái đất, tôi ko ngoài do dự. Tôi thầm cho là giá bán như cơ quan ban ngành nhì tỉnh Quảng Nam - TP. Đà Nẵng và Thừa Thiên - Huế quan hoài cho tới việc phục chế trùng tu di tích lịch sử lịch sử vẻ vang thượng cổ nầy, chắc chắn là nó sẽ tạo ra một điểm điểm nhấn cho tới tranh ảnh du ngoạn toàn cảnh miền Trung việt nam.

Nguyễn Phước Tường

Chú Thích:

1. Hộ Hạc (Lopburi), theo đuổi ngôi nhà nghiên cứu và phân tích Nhật Bản Yamamoto Tatsuro, là 1 trong vương quốc cổ ở hạ lưu sông Mê-Nam (Chao Praya). Thương nhân nước nầy thông thường fake thuyền buôn vượt đại dương cho tới kinh doanh với Champa.

2. Thơ chữ Hán:

Tam canh dạ tình Đồng Long nguyệt

Ngũ cổ phong thanh Lộ Hạc thuyền

3. Nguyên bản chữ Hán:

Hải môn khái xứ khối nguy hiểm phong

Phong thượng yên lặng hà hiệp thái không

 (bản dịch của tác giả)

Xem thêm: đệm giường có tốt không